الفرق بين المراجعتين لصفحة: «ذبيح الله»

{{قيد الإنشاء|user=Ahmadnazem|date=٨ أغسطس ٢٠٢٣}}  

[[ملف:عید قربان ـ فرشچیان.jpg|تصغير|لوحة الامتحان العظیم بریشة محمود فرشجیان]]

'''ذبیح‌ الله''' لقب النبی إسماعیل ابن النبی إبراهیم، حیث أمر الله إبراهیم أن یذبحه، وقد أشار القرآن إلى قصة [[ذبح إسماعیل]]، إلا أنه لم یلقّبه بالذبیح.

یرى الشیعة أن ذبیح الله لقب للنبی إسماعیل فیما یعتقد الیهود أنه لقب النبی إسحاق، وقد اختلف أهل السنة فی أن المراد من الذبیح هو إسماعیل أو إسحاق.

== معنى الذبیح و قصة الذبح==

{{مفصلة|ذبح إسماعیل}}

بحسب ما ورد فی القرآن رأى النبی إبراهیم فی المنام أنه یذبح ابنه، فاطلعه على ذلک، فقال له ولده: افعل ما تؤمر، فعندما أراد إبراهیم أن ینفّذ أمر الله سمع من ینادی: {{قرآن|يَا إِبْرَاهِيمُ • قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ • إِنَّ هٰذَا لَهُوَ الْبَلاَءُ الْمُبِينُ}}<ref>سورة الصافات، الآیات ۱۰۱ - ۱۰۸</ref>

وقد ورد فی حدیث أن الله أمر جبرئیل أن یمنع السکّین من الذبح، فذبح إبراهیم کبشا بدلا عن ابنه.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۴، ص۲۰۸</ref>

ذبح الأضحیة فی یوم الأضحى سنة یعمل بها الحجاج فی الحج، تکریما لقصة الذبح.<ref>صادقی تهرانی، البلاغ، ۱۴۱۹ق، ص۴۵۰؛ سید قطب، فی ظلال القرآن، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۲۹۹</ref>

  ذبح در لغت به معنای سربریدن است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه ذبح.</ref>  

== من الملقّب بالذبیح==

روى القرآن قصة الذبح، غیر أنّه لم یذکر اسم الذبیح.<ref>نگاه کنید به سوره صافات، آیه ۱۰۲.</ref>

فهناک رأیان فی أن لقب ذبیح الله یطلق على أي أولاد إبراهیم؟

  فذهب البعض إلى أنّه لقب لإسماعیل، وذهب آخرون إلى أنه إسحاق:

===رأی الشیعة ===

یرى مفسروا الشیعة بالاستناد إلى الآیات ۱۰۱ - ۱۱۳ من [[سورة الصافات]]{{ملاحظة|فَبَشَّرْ‌نَاهُ بِغُلَامٍ حَلِیمٍ • فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْی قَالَ یا بُنَی إِنِّی أَرَ‌یٰ فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُک • ... وَبَشَّرْ‌نَاهُ بِإِسْحَاقَ نَبِیا مِّنَ الصَّالِحِینَ}}

أنّ الله بشّر إبراهیم بولادة إسحاق<ref>سوره صافات، آیه ۱۱۲.</ref> بعد أن بشّره لولادة إسماعیل وقضیة الذبح،<ref> سوره صافات، آیه۱۰۱-۱۰۷.</ref>.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۲۹.</ref>

فیعتقد الشیخ مکارم الشیرازی إنّ من یعتبر أنّ إسحاق هو الذبیح، ینسب البشارتین فی القرآن لإسحاق، لکنّه یرى مکارم أنّه یظهر بوضوح من هذه الآیات أنّ البشارتین تشیر إلى ابنين لإبراهیم.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۲۹.</ref>

ویرى العلامة الطباطبائی أیضا أن نص الآیات وسیاقها تدلّ على أنّ الذبیح هو إسماعیل.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۵۵.</ref>  

کما ورد فی بعض الروایات أنّ إسماعیل هو ذبیح الله، منها ما روی عن رسول الله أنّه قال: أنا ابن الذبیحین.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۱۰؛ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۵۶-۵۸.</ref>

وقد ورد ذلک فی دعاء المشلول الذی ینسب إلى الإمام علی،<ref>کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۲۶۳.</ref> وفی روایات عن الإمام الصادق،<ref> قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴، ج۲، ص۲۲۶؛ شیخ صدوق، من لایحضرالفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳۰.</ref> والإمام الرضا<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۱۰.</ref>  

وفی زیارة الإمام الحسین فی منتصف رجب ورد السلام علیه بـ«السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ إسماعیلَ ذَبیحِ اللّه».<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱۲، ص۱۲۷.</ref>

وذکر الشیخ الصدوق -بعد الإشارة إلى اختلاف الأخبار فی الذبیح- أنّ الذبیح هو إسماعیل، وکان إسحاق، والذی ولد بعد ذلک، یتمنى أن یکون هو الذبیح، حتى ینال بصبره على أمر الله درجة عالیة، فعلم الله ذلک، فسمّاه بین ملائکته ذبیحا.<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۵۷-۵۸.</ref>

=== رأی أهل السنة ===

اختلف مفسرو أهل السنة فی(((مصداق الذبیح.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۶، ص۱۰۰.</ref>

فبعضهم یعتبر الذبیح لقبا لإسحاق، ونقلوا هذا الرأی عن بعض الشخصیات کعمر بن الخطاب، وسعید بن الزبیر، وکعب الأحبار، والقتادة، والزهری، والطبری، ومالک بن أنس.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۶، ص۱۰۰.</ref>

ویعتقد بعض علماء الشیعة أنّ هذه الروایات قد تأثرت من الإسرائیلیات، ویحتمل أن تکون مختلقة من قبل الیهود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۱۹-۱۲۰.</ref>  

ویرى البعض الآخر من علماء السنة أنّ الذبیح هو إسماعیل،‌ وذلک بالاستناد إلى ما رواه أبو هریرة، وسعید بن المسیب، وعامر بن واثلة، وعبد الله بن عمر،‌ وابن عباس، وآخرون.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۶، ص۱۰۰.</ref>

کما قال فخر الرازی وابن عاشور بأنه یحتمل أن یکون الذبیح هو إسماعیل.<ref> فخررازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۶، ص۳۵۱؛ ابن‌عاشور، التحریر و التنویر، بی‌تا، ج۲۳، ص۷۰-۶۹.</ref>  

=== رأی الیهود===

ورد فی التوراة أنّ النبی إسحاق هو الذبیح.<ref> تورات، سِفر پیدایش، ۲۲: ۱- ۱۴.</ref>

کما ورد فی سفر التکوین أن إسحاق هو الولد الوحید للنبی إبراهیم.<ref>تورات، سفر پیدایش،‌ ۲۲: ۲.</ref>

== ابن الذبیحین==

بحسب ما جاء فی بعض الروایات الإسلامیة وبناء على نذر عبد المطلب أن یضحّی أحد أبنائه؟؟ لله، قد یطلق على عبد المطلب بالذبیح ویطلق على النبی محمد بـ'''ابن الذبیحین'''.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۱۰.</ref> {{ملاحظة|نذر عبد المطلب إذا وهبه الله عشرة أبناء یضحّی بأحدهم بجانب الکعبة، فعندما بلغ عدد أبنائه بالعشرة قرع بینهم، فخرجت القرعة باسم عبد الله (ابن‌هشام، السیرةالنبویه، ص۱۵۳.)}}  

* ابن‌عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسه التاریخ، ۱۴۲۰ق.

* ابن‌هشام، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، بی‌تا.

*محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، انتشارات مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، قم، چاپ دوم، ۱۳۸۸ش.

* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۴۱ش.

* سید قطب، فی ظلال القرآن، دارالشروق، بیروت، قاهره، ۱۴۱۲ق.

* شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.

* شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.

* شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق.

* صادقی تهرانی، محمد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، مؤلف، قم، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.

* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

* فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب،دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.

* قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، ۱۳۶۴ش.

* قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تصحیح سید طیب موسوی جزائری، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.

* کفعمی، المصباح، ابراهیم بن علی، قم، دارالرضی (زاهدی)، ۱۴۰۵ق.

* کلینی، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.

* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.