imported>Ahmadnazem |
imported>Ahmadnazem |
| سطر ٦: |
سطر ٦: |
|
| |
|
| '''أصول المذهب''' مصطلح يطلق على العقائد الضّرورية عند [[الشيعة]] [[الإمامية]] ، والّتي إذا نفى أحدها شخص يخرج عن [[الشيعة|المذهب الشيعي]] كما في وجوب [[العصمة|عصمة]] [[الأئمة الأطهار عليهم السلام|الأئمة]] ، [[الإمامة|والإمامة]] ، والإيمان [[الأئمة الإثني عشر|بالأئمة الإثني عشر]]. والإيمان بأن [[المهدي المنتظر]] {{عج}} قد ولد . أمّا غير الأصول الّتي إذا لم يعتقد بها الإنسان [[الشيعة|الشيعي]] لم يخرج من مذهب التّشيّع كالإيمان [[الرجعة|بالرجعة]] ،؟أو الإيمان بأنّ علم [[النبي الأكرم|النبي]] و[[الأئمة المعصومين]] غير حضوريّ، بل حصوليّ. | | '''أصول المذهب''' مصطلح يطلق على العقائد الضّرورية عند [[الشيعة]] [[الإمامية]] ، والّتي إذا نفى أحدها شخص يخرج عن [[الشيعة|المذهب الشيعي]] كما في وجوب [[العصمة|عصمة]] [[الأئمة الأطهار عليهم السلام|الأئمة]] ، [[الإمامة|والإمامة]] ، والإيمان [[الأئمة الإثني عشر|بالأئمة الإثني عشر]]. والإيمان بأن [[المهدي المنتظر]] {{عج}} قد ولد . أمّا غير الأصول الّتي إذا لم يعتقد بها الإنسان [[الشيعة|الشيعي]] لم يخرج من مذهب التّشيّع كالإيمان [[الرجعة|بالرجعة]] ،؟أو الإيمان بأنّ علم [[النبي الأكرم|النبي]] و[[الأئمة المعصومين]] غير حضوريّ، بل حصوليّ. |
|
| |
|
| |
|
| |
| '''اصول مذهب شیعه'''، باورهای بنیادین [[مذهب تشیع]] شامل [[توحید]]، [[نبوت]]، [[معاد]]، [[عدل الهی|عدل]] و [[امامت]] است. به باور [[شیعیان]]، انکار هر کدام از سه اصل نخست (توحید، نبوت و معاد) که [[اصول دین]] هستند موجب [[کفر]] می‌شود اما باور نداشتن به هر کدام از عدل و امامت، موجب خروج از مذهب تشیع می‌گردد نه [[دین اسلام]].
| |
|
| |
| ==جایگاه==
| |
| اصول مذهب شیعه، به اصل‌های پنجگانه‌ای (توحید، نبوت، معاد، امامت و عدل) گفته می‌شود<ref> نگاه کنید به: محمدی ری‌شهری، دانشنامه عقاید اسلامی، ۱۳۸۵ش، ج۸، ص۹۹.</ref> که پایه و اساس مذهب شیعه را تشکیل می‌دهند.<ref>نگاه کنید به محمدی ری‌شهری، دانشنامه عقاید اسلامی، ۱۳۸۵ش، ج۸، ص۹۷.</ref> همچنین اعتقاد داشتن به همه آنها، باعث می‌شود فرد شیعه محسوب شود و اعتقاد نداشتن به هر کدام از آنها، او را از مذهب تشیع خارج می‌کند. البته سه اصل توحید، نبوت و معاد از [[اصول دین]] هستند که باور نداشتن به هر کدام از آنها موجب [[کفر|کُفر]] و خروج از دین اسلام نیز می‌گردد.<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۰؛ نگاه کنید به امام خمینی، کتاب الطهاره، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۴۳۷-۴۳۸.</ref>
| |
| ==اصول اختصاصی==
| |
| امامت<ref> لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۶۷؛ نگاه کنید به سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۱۰.</ref> و عدل<ref> مصباح یزدی، آموزش عقائد، ۱۳۸۴ش، ص۱۶۱.</ref> دو اصل اختصاصی مذهب تشیع هستند:
| |
| ===امامت===
| |
| {{اصلی|امامت}}
| |
| باور به اینکه امامت (رهبری جامعه اسلامی و جانشینی حضرت محمد(ص)) منصبی الهی است<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعه و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۱.</ref> و از سوی خدا، دوازده تن از فرزندان پیامبر(ص) به این مقام منصوب شده‌اند.<ref>نگاه کنید به لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۵۸۵.</ref> اسامی [[امامان شیعه|امامان]] به ترتیب امامت چنین است: [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]]، [[امام حسین(ع)]]، [[امام سجاد(ع)]]، [[امام باقر(ع)]]، [[امام صادق(ع)]]، [[امام کاظم(ع)]]، [[امام رضا(ع)]]، [[امام جواد عليه‌السلام|امام جواد(ع)]]، [[امام هادی(ع)]]، [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]]، [[امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]].<ref>خزاز رازی، کفایة‌الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۵۳-۵۵؛ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵۴-۲۵۳.</ref>
| |
|
| |
| ===چرایی قرارگرفتن امامت جزو اصول مذهب===
| |
| به گفته [[محمدحسین کاشف‌الغطاء]] در کتاب [[اصل الشیعة و اصولها (کتاب)|اصل الشیعة و اصولها]]، امامت اصلی است که شیعه را از دیگر فرق اسلامی متمایز می‌کند.<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۲۱.</ref> و به‌خاطر همین مسئله قائلان به [[امامت امامان دوازده‌گانه|امامتِ امامان دوازده‌گانه]] به [[امامیه]] مشهورند.<ref>کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۲.</ref> به همین دلیل امامت جزو اصول مذهب شیعه قرار گرفته است.<ref>[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/407905 ««عدل» و «امامت» از اصول مذهب شیعه و چرایی آن؟»]، آئین رحمت.</ref> و کسی که آن را قبول نداشته باشد از دایره تشیع خارج می‌گردد.<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۲.</ref>
| |
|
| |
| ===عدل===
| |
| {{اصلی|عدل الهی}}
| |
| باور به اینکه خداوند چه در نظام تکوین و چه در نظام تشریع به حق رفتار می‌کند و ظلم نمی‌کند.<ref> مطهری، مجموعه آثار، صدرا، ج۲، ص۱۴۹.</ref> [[عدلیه|عدلیه]] (شیعه و [[معتزله]])، [[حسن و قبح|حسن و قبح اشیاء]] را عقلی می‌دانند و معتقدند اینکه خداوند عادل است به این معنا است که او براساس خوب بودن اشیاء عمل می‌کند، و ظلم را به جهت قبیح بودن آن انجام نمی‌دهد.<ref>سبحانی، رسائل و مقالات، ۱۴۲۵ق، ج۳، ص۳۲.</ref> در مقابل، [[اشاعره]] معتقدند ملاک عادلانه بودن یک رفتار، عمل خداوند است و هر چه خدا انجام دهد نیکو و عدل است حتی اگر با نگاه انسان‌ها ظلم باشد.<ref>سبحانی، رسائل و مقالات، ۱۴۲۵ق، ج۵، ص۱۲۷.</ref>
| |
| === چرایی قرار گرفتن عدل جزو اصول مذهب===
| |
| به گفته [[محمدتقی مصباح یزدی|مصباح یزدی]] فیلسوف شیعه (۱۳۱۳-۱۳۹۹ش)، عدل به خاطر اهمیتی که در [[علم کلام]] دارد از اصول مذهب شیعه و معتزله محسوب شده است.<ref> مصباح یزدی، آموزش عقائد، ۱۳۸۴ش، ص۱۶۱.</ref> همچنین [[مرتضی مطهری]] متکفر شیعه (۱۲۹۸-۱۳۵۸ش) علت اینکه عدل جزو اصول مذهب شیعه قرار گرفته است را پیدایش عقایدی همچون انکار آزادی و [[اختیار انسان]] در میان مسلمانان می‌دانست که بر اساس آنها کیفر دادن انسانِ مجبور با عدالت خدا سازگار نبود.<ref> مطهری، مجموعه آثار، صدرا، ج۲، ص۱۴۹.</ref> شیعه و معتزله، مجبور بودنِ انسان را منافی عدل الهی می‌دانستند و به همین خاطر به عدلیه مشهور شدند.<ref> مطهری، مجموعه آثار، صدرا، ج۲، ص۱۴۹.</ref>
| |
|
| |
| ==اصول مشترک==
| |
| {{اصلی|اصول دین}}
| |
| *[[توحید]]: باور به وجود خدا، یگانگی و شریک نداشتن او.<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۹.</ref>
| |
| *[[نبوت]]: باور به اینکه خدا، افرادی را برای هدایت مردم به [[نبوت|پیامبری]] مبعوث کرده است.<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۲۰.</ref> اولین پیامبر [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم(ع)]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۳۲.</ref> و آخرین پیامبر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] است.<ref> سوره احزاب، آیه۴۰.</ref>
| |
| *[[معاد]]: باور به اینکه انسان پس از مرگ، زنده می‌شود و به اعمال نیک و بد او رسیدگی خواهد شد.<ref> لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۵۹۵؛ کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۲۲.</ref>
| |
|
| |
| == جستارهای وابسته==
| |
| *[[ضروری مذهب]]
| |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس۲}}
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| *امام خمینی، سید روح‌الله، کتاب الطهارة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، ۱۴۲۷ق/۱۳۵۸ش.
| |
| *خزاز رازی، علی بن محمد، کفایة‌الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، تصحیح: عبداللطیف حسینی کوه‌کمری، قم، بیدار، ۱۴۰۱ق.
| |
| *سبحانى، جعفر، رسائل و مقالات، قم، مؤسسة الإمام الصادق(ع)، ۱۴۲۵ق.
| |
| *سبحانی، جعفر، الالهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، به قلم شیخ حسن عاملی، قم: مؤسسة الامام الصادق، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق.
| |
| *شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمه، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
| |
| *[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/407905 ««عدل» و «امامت» از اصول مذهب شیعه و چرایی آن؟»]، آئین رحمت، مشاهده ۹ خرداد ۱۴۰۱ش.
| |
| *کاشف‌الغطاء، محمدحسین، اصل الشیعة و اصولها، تحقیق علاء آل جعفر، مؤسسة الامام علی(ع)، بی‌تا.
| |
| *لاهیجی، عبدالرزاق، گوهر مراد، مقدمه زین‌العابدین قربانی، تهران، نشر سایه، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
| |
| *مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
| |
| *محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه عقاید اسلامی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۵ش.
| |
| *مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تهران، نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ هفدهم، ۱۳۸۴ش.
| |
| *مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، نشر صدرا.
| |
|
| |
|
|
| |
|
